1 september 2021: Eerste 14 struikelstenen in gemeente De Bilt gelegd

Onder grote belangstelling zijn op 1 september de eerste 14 struikelstenen in De Bilt gelegd. Gestart werd met het leggen van struikelstenen voor Franz Theodor Friedheim en Johanna Friedheim-Maass aan Spoorlaan 57 te Hollandsche Rading.

Het bestuur van struikelstenen de Bilt verwelkomde de ruim 40 genodigden en dankte iedereen die zich heeft ingezet om deze steenlegging mogelijk te maken. Struikelstenen De Bilt probeert met het leggen van struikelstenen, een concept van kunstenaar Gunter Demnig, de inwoners van gemeente De Bilt die door de nazi’s vermoord zijn om wie zij waren, te eren en de herinnering aan hen levend te houden.

Aansluitend sprak Burgemeester Sjoerd Potters die ook lid van het comité van aanbeveling van struikelstenen De Bilt is. Hij ging in op het verdriet van nabestaanden en het feit dat over dit verdriet vaak nooit gesproken werd en hoe belangrijk het is om juist deze verhalen aan elkaar te blijven vertellen. Hierbij helpt het plaatsen van struikelstenen voor de slachtoffers. Het zijn immers stenen om over te struikelen en bij stil te staan. Het zijn stenen die van ons vragen ons hoofd te buigen en te lezen. Het zijn stenen die ons eraan herinneren hoe ongelooflijk belangrijk het is, om de vrede te bewaren. 

Vervolgens richtte Frans Friedheim, kleinzoon van Franz Theodor Friedheim en Johanna Friedheim-Maass het woord aan de aanwezigen. Hij beschreef het leven van zijn grootouders en bedankte allen die zijn familie geholpen hadden om de oorlog te overleven. Ook bedankte hij eenieder die zich had ingezet om ervoor te zorgen dat zijn grootouders niet vergeten zullen worden en hun verhaal verder wordt verteld.

Rabbi Corrie Zeidler en Chazzan Moshé Lewkowitz van de Liberaal Joodse Gemeente Utrecht spraken de traditionele Joodse gebeden Eel Mallee Rachamiem, Jizkor en Kaddisj voor Franz Theodor Friedheim en Johanna Friedheim-Maass uit.

Vervolgens werden de stenen gelegd door vier kleinkinderen van Franz Theodor en Johanna, waaronder Frans Friedheim. Als laatste kregen alle toeschouwers de gelegenheid om volgens Joods gebruik een steentje te leggen bij de struikelstenen.

Later op 1 september werden nog 13 struikelstenen gelegd; onderstaand de adressen. Achter de tab levensverhalen en adressen op deze site, kunt u de levensverhalen van de toenmalige bewoners teruglezen.

- Hasebroeklaan 13 (3)

- van Ostadelaan 6 (3)

- Paulus Potterlaan 7 (1)

- Overboslaan 50 (1)

- Julianalaan 141 (1)

- Julianalaan 242 (1)

- Torenstraat 12 en (1)

- Blauwkapelseweg 25 (1)

Het bestuur van Struikelstenen De Bilt kijkt met tevredenheid terug op de mooie, ingetogen en plechtige wijze waarop wij samen met aanwonenden en belangstellenden, onze inwoners die vermoord zijn door de nazi’s om wie zij waren, geëerd en herdacht hebben.